جایگزین کنکور سراسری سوال مهمی هست که ۱۵ ساله هنوز نتوانستند به دیدگاه مشترکی برسند ولی مواردی که قرار هست بعد حذف کنکور اتفاق بیفتتد در اینجا بیان کردیم.
برنامه های لازم برای حذف کنکور سراسری سالیان زیادی است که در دست بررسی و اجرا است، بر همین اساس این سوال برای دانش آموزان به وجود می آید که پس از آن چه راه هایی برای ورود به دانشگاه و رشته مورد علاقه خود را پیش رو خواهند داشت و چگونه باید خود را برای آن آماده بکنند.
جایگزین های احتمالی کنکور سراسری چه چیزهایی هستند؟
- پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی دوره دوم متوسطه
برای این کار لازم است تا امتحانات پایان ترم سال های تحصیلی دهم، یازدهم و دوازدهم به شکل سراسری و با نظارت کامل آموزش و پرورش انجام پذیرد تا در انتها معدل کتبی نهایی مورد سنجش و رتبه بندی دانش آموزان در هر رشته قرار گیرد.
| نقاط قوت | نقاط ضعف |
| · پذیرش بر اساس سطح کیفی داوطلبان انجام می شود.
· روند تدریس و یادگیری در دوره متوسطه بهبود پیدا می کند. · بخشی از هزینه های دانش آموزان در جهت ورود به دانشگاه کاهش پیدا می کند. · دانش آموزان مناطق محروم هم می توانند به رشته و دانشگاه های مطرح امید داشته باشند. |
· امکان تقلب و ناعدالتی افزایش چشمگیری پیدا می کند.
· پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی رشته های پرطرفدار و دانشگاه های مطرح زیادی را شامل نمی شود. · رتبه بندی دانش آموزان با نمره های مشابه بسیار سخت می شود. · امتحانات سه پایه دهم، یازدهم و دوازدهم می بایست هماهنگ و با امنیت بالا برگزار شوند که امری سختتر از برگزاری کنکور سراسری است. |
نکته: یکی از ضعف های بزرگ این روش این است که دانش آموزانی که در هر رشته تحصیل کرده و مدرک دیپلم را دریافت نموده اند، نمی توانند به سادگی در رشته های دیگر و مغایر با رشته تحصیلی دبیرستانشان تحصیل نمایند و فرصت هایی از این قبیل را از دست می دهند.
- برگزاری آزمون سراسری در چند مرحله
همیشه گفته می شود که سنجش دانش آموزان آن هم تنها در روز کنکور و در طی چند ساعت کار عادلانه ای نیست و ممکن است دانش آموزی که برای موفقیت تلاش و هزینه زیادی را صرف نموده است به دلایل مختلف نتواند در آن چند ساعت توانمندی های خود را به اثبات رساند؛ به همین منظور طرح آزمون چند مرحله ای پیشنهاد شده است که:
| نقاط قوت | نقاط ضعف |
| · استرس دانش آموزان کاهش پیدا می کند و آنها با آرامش بیشتری به رقابت می پردازند.
· دانش آموزان زمان بیشتری برای مطالعه و همچنین اثبات خود را در اختیار خواهند داشت. · بار مطالعاتی و سختی سوالات هر آزمون کاهش پیدا می کند. · آزمون ها در زمان های مختلف و با فاصله برگزار می شوند، در نتیجه روند آماده سازی نیز بهتر انجام می پذیرد. |
· یکپارچگی، سراسری بودن و نظم کنکور از بین می رود.
· زمان برگزاری آزمون ها با برنامه ریزی های مدارس تداخل پیدا می کند. · بودجه بندی های درسی، تعداد سوالات و زمانبدی آزمون دچار تغییرات زیادی می شوند. · شرایط پذیرش دانشجو در دانشگاه ها، ظرفیت پذیرش و زمان شروع ترم های دانشگاهی ممکن است با اختلالات مهمی روبرو شوند. |
تا حدی این روش (جایگزین کنکور سراسری) معقول تر هست.
- برگزاری آزمون توسط هر دانشگاه
اینکه دانش آموزان بتوانند بدون هیچ آزمون و سنجشی به رشته های مهم و دانشگاه های برتر کشور وارد شوند امری به دور از واقعیت است و محال به نظر می رسد، چرا که هر داوطلب باید برای تحصیل در رشته و دانشگاه، شایستگی خود را به اثبات برساند.
حتی در صورت حذف کنکور سراسری و تغییر نظام تحصیلی باز هم آزمون هایی برای ورود به دانشگاه ها برگزار می شوند که به احتمال زیاد وظیفه برگزاری، طرح سوالات، نتیجه گیری و اعلام نتایج بر عهده خود دانشگاه ها خواهد بود. مزایا و معایب این طرح:
| نقاط قوت | نقاط ضعف |
| · آزمون ها به شکلی کاملا تخصصی در می آیند و ملاک هر دانشگاه برای سنجش و پذیرش دانشجویان مشخص می شود.
· آزمون های جداگانه ای برای هر رشته و دانشگاه در نظر گرفته می شوند که این می تواند دانش آموزان را در انتخاب صحیح تر راهنمایی نماید. · ظرفیت پذیرش و مدت زمان تحصیل دانشجویان به شکل دقیقتری مشخص می شود و تحت کنترل دانشگاه ها است. · هزینه های برگزاری و شرکت در کنکور سراسری کاهش زیادی پیدا می کنند. · نیاز به انتخاب رشته نیز به مقدار قابل توجهی کم می شود و هر فرد در رشته مورد نظرش آزمون می دهد. · رقابت دانش آموزان منطقی تر و متمرکز می شود. |
· امکان تقلب و ناعدالتی افزایش چشمگیری پیدا می کند.
· پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی رشته های پرطرفدار و دانشگاه های مطرح زیادی را شامل نمی شود. · شرایط برای تقلب کردن و ناعدالتی بیشتر می شود، چرا که نظارت های سازمان سنجش در میان نخواهد بود. · امکان فروش صندلی دانشگاهی و تخلفات در تکمیل ظرفیت ها وجود دارد. · شرایط رقابت بسیار سخت تر از کنکور سراسری خواهد بود. · تعداد افراد پشت کنکوری افزایش پیدا خواهد کرد و بر همین اساس تعداد متقاضیان یک رشته بالا می رود. · بازار کار رشته های هدف اشباع می شوند. |
مشکلات حذف کنکور سراسری بعد اجرای جایگزین کنکور
- تراکم جمعیت در رشته ها و دانشگاه های خاص
حدود ۴۷ درصد از داوطلبان شرکت کننده در کنکور سراسری، در رشته علوم تجربی هستند که جمیعت زیادی را تشکیل می دهند، مهم تر آنکه اکثریت این تعداد درخواست تحصیل در رشته های پزشکی، پیراپزشکی و پرستاری را دارند. با توجه به این مسئله در صورت حذف کنکور نحوه ورود دانشجویان به این رشته و پس از آن ورود فارغ التحصیلان به بازار کار با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.
محبوبترین رشته ها در کنکور سراسری:
- پزشکی
- دندان و دارو و فیزیوتراپی
- پرستاری
- پیراپزشکی
- رشته های مهندسی
- رشته های مختلف دانشگاه فرهنگیان
- حقوق
- زبان های خارجه
- سینما، بازیگری و کارگردانی
علاوه بر اینها، دانشگاه های محبوب بسیاری وجود دارند که دانش آموزان آنها را هدف خود قرار می دهند و می خواهند در آنها ادامه تحصیل نمایند.
محبوبترین دانشگاه ها:
- دانشگاه تهران
- دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور
- دانشگاه ایران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه فرهنگیان و شهید رجایی
- دانشگاه امیرکبیر
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه وزارت نفت
- دانشگاه خوارزمی
- دانشگاه علامه طباطبایی تهران
- دانشگاه الزهرا تهران
- دانشگاه های برتر صنعتی کشور
- دانشگاه تبریز
- دانشگاه اصفهان
- دانشگاه فردوسی مشهد
حال تصور کنید که اگر هر دانشگاهی برای پذیرش دانشجو در هر رشته، آزمون های متفاوتی را با مدیرت و نظارت خود برگزار کند، چقدر آزمون های مختلف و اکثرا غیراستاندارد به وجود خواهند آمد که شرایطی به مراتب سخت تر از کنکور سراسری را به وجود می آورند.
- عدم هماهنگی نهادها و وزارتخانه های اجرایی
در حال حاضر کنکور تحت نظارت وزارت علوم و به وسیله سازمان سنجش انجام می شود و نهادهای مختلفی در این بین دخیل هستند، اما اگر کنکور حذف شود مشخص نیست که وظایف برگزاری آن به چه کمیته، نهاد و یا ستادی داده خواهد شد و این خود یکی از موانع جدی سر راه حذف کنکور است.
- عدم وجود گزینه جایگزین مناسب
راهکارهای جایگزینی زیادی برای کنکور پیشنهاد می شوند، اما هرکدام مشکلات خاص خود را دارند و قابل اجرا نیستند، برای همین است که این کار با سرعت کندی انجام می پذیرد و همواره کارشناسان آموزشی به دنبال راه حل های موثر و همیشگی برای کنکور هستند.
حذف کنکور به نفع دانش آموزان است یا ضرر آنها؟
به واقع بودن یا نبودن کنکور تفاوت زیادی برای دانش آموزان سطوح پیشرفته و متوسط نخواهد داشت، زیرا هدف آنها رسیدن به رشته ها و دانشگاه های پرطرفدار است؛ با حذف کنکور سراسری و مشخص شدن شیوه های جایگزین کنکور سراسری، باز هم امتحانات ورودی و گزینش هایی در مقابل آنها وجود خواهند داشت که برای ورود به دانشگاه ها لازم هستند، پس دانش آموزان باید به مطالعه، پیشرفت و کسب نمره و رتبه های برتر بپردازند و با رقبای خود بر سر رشته و دانشگاه ها رقابت کنند و این آزمون ها به هیچ وجه قابل حذف و یا تغییر در ساختار نخواهند بود.
دانش آموزان سطوح پایین تر چطور؟
برای این دانش آموزان اوضاع به شکل بهتری سپری خواهد شد چون که:
- دانش آموزان قوی از آنها جدا می شوند.
- جامعه آماری رشته و دانشگاه های متوسط و سطح پایین کاهش پیدا می کند و در نتیجۀ آن احتمال قبولی بیشتر می شود.
- حتی ضعیف ترین دانش آموزان نیز شانس قبولی در دانشگاه دولتی و ادامه تحصیل را خواهند داشت (نه دانشگاه و رشته های تاپ).
- رقابت بین آنها ساده تر خواهد شد.
پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی که در حال حاضر انجام می پذیرد چگونه است؟
دو سالی است که علاوه بر دفترچه اصلی انتخاب رشته، دفترچه ای تحت عنوان انتخاب رشته صرفا بر اساس سوابق تحصیلی نیز منتشر شده و در اختیار داوطلبان قرار می گیرد تا کسانی که کنکور نداده اند و یا در کنکور سراسری قبول نشده اند نیز بتوانند به دانشگاه ها راه پیدا کنند.
این شکل پذیرش چند ضعف اساسی دارد:
- تمام رشته های تحصیلی را شامل نمی شود و تنها برای رشته های کمی مقدور است.
- دانشگاه های ارائه دهنده این خدمت عمدتا پیام نور و آزاد می باشند.
- دانشگاه های دولتی معدودی در این طرح شرکت دارند.
- دانشجو ملزم به پرداخت هزینه در جهت دریافت هرگونه خدمات آموزشی است.
- به این طریق باز هم ظرفیت های خالی زیادی در دانشگاه های دولتی باقی می مانند.
سوالات متداول دانش آموزان
آیا کنکور سراسری حذف می شود؟
خیر، حذف کنکور در سال ۱۴۰۱ و حذف کنکور ۱۴۰۲ کمی دور از انتظار به نظر می رسد و این آزمون در موعد مقرر خود برگزار خواهد شد، پس بهتر است تا داوطلبان خود را برای شرکت در آن آماده کنند و از هدر دادن زمان و توجه به حاشیه ها پرهیز نمایند.
ورود به رشته های نظامی چگونه است؟ می توان بدون کنکور در این رشته ها تحصیل نمود؟
ارگان های نظامی چند راه را برای متقاضیان در نظر گرفته اند:
- شرکت در کنکور سراسری و کسب نمره قبولی برای رشته های پزشکی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش.
- شرکت در کنکور سراسری و انتخاب کد رشته و محل های نظامی.
- ورود به دانشگاه های افسری بدون نیاز به شرکت در کنکور و با مدرک دیپلم به شکل درجه داری.
- ورود به دانشگاه های نظامی با سپری کردن گزینش و مصاحبه های خود ارگانهای پذیرش کننده.
داوطلبان می توانند هم در آزمون سراسری شرکت کنند و هم از پذیرش بدون کنکور استفاده نمایند؟
بله، در صورتی که داوطلبان در کنکور رشته تحصیلی خود موفق نشوند می توانند نسبت به انتخاب رشته بدون کنکور اقدام نمانید که نیازی به پیش ثبت نام ندارد؛ اگر هم در کنکور سراسری پذیرفته شوند و هم در انتخاب رشته بر اساس سوابق تحصیلی در رشته ای مورد قبول قرار گیرند، باید از یکی از آنها انصراف دهند.
تکلیف ما چیست؟ به ارتقای معدل خود فکر کنیم و یا قبول شدن در کنکور؟
اکنون کنکور سراسری دارای تاثیر معدل مثبت است که تغییر زیادی را در رتبه دانش آموزان به وجود نمی آورد، پس همچنان نتیحه ثبت شده و رتبه شما در کنکور ملاک اصلی پذیرشتان در رشته و دانشگاه ها است؛ هدف اصلی شما می بایست رسیدن به تراز و رتبه خوب در کنکور سراسری باشد، از طرفی بخش زیادی از محتوای کنکور را دروس دوره دوم متوسطه تشکیل می دهند، پس با خواندن صحیح آنها هم معدل بالایی به دست خواهید آورد و هم خود را آماده کنکور خواهید نمود.
با حذف کنکور، دیپلم های نظام قدیم چه سرنوشتی خواهند داشت؟
با اعلام سازمان سنجش از سال ۱۴۰۰ کنکور تنها برای نظام جدید آموزشی یا همان ۳-۳-۶ برگزار می شود و داوطلبان نظام قدیم نیز در صورت تمایل باید در این شکل از آزمون شرکت نمایند؛ حال اگر کنکور سراسری حذف شود، بر اساس روش های جایگزین، راه هایی نیز برای دیپلمه های نظام قدیم در نظر گرفته می شوند.
به احتمال زیاد این دسته از دانش آموزان می بایست در آزمون های موسسات و دانشگاه ها شرکت و از این طریق برای ادامه تحصیل تلاش نمایند و یا بر اساس شیوه های سازمان سنجش، نمرات و سوابق تحصیلی آنها تنها در بین داوطلبان نظام قدیم سنجیده می شود و برای آنها ظرفیت مجزایی در نظر می گیرند.
